Ayudo di emergencia FASE tabata accesibel, pero ta constata varios deficiencia
Algemene Rekenkamer a publica su rapport tocante e ayudo di emergencia FASE. E pago di emergencia FASE ta un beneficio na ciudadanonan cu a perde entrada a consecuencia di e coronacrisis. Na aña 2020 a paga Afl. 42,8 miyon na e ayudo di emergencia FASE. Ta trata di un investigacion riba eficiencia y eficacia riba e prome mita aña cu FASE a wordo otorga, cu tabata e periodo di maart te cu augustus 2020. A investiga si e gabinete a haci suficiente pa percura cu e ayudo financiero a yega na un forma eficiente na esnan pa cual esaki tabata destina. Cu e investigacion aki Algemene Rekenkamer ta formula lesnan pa situacionnan semehante cu por presenta den futuro.
Retraso den publicacion
E rapport di e investigacion di FASE a wordo finalisa na luna di november 2021 y tabata cla pa wordo publica. Lamentablemente e publicacion no tabata posibel como cu Algemene Rekenkamer no tabata tin suficiente miembro di College pa por a aproba e rapport definitivo. E hecho cu no por a publica e rapport di investigacion ta un strobacion grave den funcionamente di Algemene Rekenkamer como tambe e asistencia cu e por duna Parlamento den ehecucion di su tarea di control. Desde 13 di april 2022 e College ta completo y a aproba e rapport definitivo dia 28 di april 2022.
Conclusionnan di e investigacion
Pa loke ta trata e eficacia di ayudo di FASE brinda, Algemene Rekenkamer ta conclui cu e gabinete a haci hopi esfuerso pa trece e ayudo di emergencia FASE na conocemento di e ciudadanonan. E entrega di peticionnan di FASE tambe tabata organisa na un manera accesibel. Door di brinda e ayudo di FASE na un forma generoso y accesibel, a duna un contribucion importante pa preveni pobresa serio den comunidad.
Sinembargo e otorgamento di FASE a conoce varios deficiencia. Tin mucho poco garantia cu casonan similar ta wordo trata di manera igual. Tambe ta preocupante cu ciudadanonan cu ta haci peticion pa FASE y no ta ricibi e ayudo financiero aki, no por haci un apelacion oficial contra di esaki. Esaki ta un infraccion riba e siguransa huridico di e ciudadanonan. Ademas di esaki no tin suficiente garantia pa preveni mal uzo of pa percura cu ciudadanonan no ta ricibi mas placa cu locual a wordo stipula. Pa e motibo aki no tin suficiente garantia cu fondonan publico ta wordo uza di forma economico.
E ayudo di emergencia FASE tabata un sosten financiero nobo, cu a wordo crea di forma rapido, bou circumstancianan inusual. Den e prome lunanan varios problema a presenta, por ehempel falta di regulacion riba mercado laboral. Cu na principio FASE no a cana perfecto ta di compronde. Sinembargo ta incompredibel cu e minister di Asuntonan Social y Labor (periodo di gobernacion 2017-2021), te cu dia di awe, no a percura pa establece un cuadro legal pa FASE. Esaki kiermen cu e base legal pa otorga FASE na e ciudadano, no ta existi. Esaki ya caba ta significa cu falta e guianan necesario pa un evaluacion igual y pa duna e ciudadano e siguransa huridico necesario. Algemene Rekenkamer ta cualifica e pagonan di FASE como ilegitimo, door cu no tin un cuadro legal pa otorga esaki. E ley cu ta regla e ayudo financiero di emergencia aki, idealmente lo mester a wordo aproba prome cu FASE a wordo otorga, alomenos mas trempan cu ta posibel den e periodo di crisis.
Recomendacionnan Algemene Rekenkamer
Algemene Rekenkamer a formula algun recomendacion cu ta conta pa tur minister. Asina ta wordo recomenda pa percura pa registracion di datos bai na un manera uniforme, unda cu e intercambio y aliniacion di informacion entre departamentonan gubernamental ta un posibilidad. Tambe Algemene Rekenkamer ta recomenda pa tene cuenta cu alocacion di suficiente personal di diferente area di experticio, pa utilisa e checks & balances den forma optimal desde un inicio durante un proyecto similar. Ta importante pa percura pa documenta evaluacionnan adecuadamente pa di e forma aki haci control posibel, maske esaki sosode despues. E recomendacionnan specifico dirigi na e minister encarga cu Asuntonan Social y na unda ta aplicabel e minister encarga cu Labor y e minister encarga cu Finansas, ta enfoca riba aprobacion di e ley cu ta regla e cuadro pa FASE. Tambe ta recomenda pa preveni cu den futuro situacionnan (di emergencia) keda falta e cuadro cu ta duna meta y condicionnan cla. Ademas di esaki ta recomenda pa haci uzo di e cantidad grandi di informacion cu e crisis a genera y percura cu medidanan wordo tuma pa resolve problemanan cu a surti riba mercado laboral y cumplimento di leynan existente. Ta importante pa yega na bon colaboracion entre instancianan gubernamental pa di e forma aki tuma accionnan specifico na un manera mas eficiente.
Reaccion di ministers
E minister cu tabata responsabel pa e introduccion y otorgacion di FASE, a duna su reaccion riba e rapport di investigacion. Pa varios deficiencia importante cu a wordo constata, e minister ta duna e mesun splicacion: e ayudo di emergencia a wordo crea bou un presion di tempo enorme, gobierno no tabata prepara y e proceso tabata uno dinamico. E minister no ta comenta riba accionnan cu e lo tuma a base di
recomendacionnan di Algemene Rekenkamer. Tampoco e ta duna cuenta riba con e lo soluciona deficiencianan constata, pa di e forma aki e Pais ta miho prepara den futuro si un situacion similar mester presenta.
Mensahe Algemene Rekenkamer
Algemene Rekenkamer ta desea di añadi lo siguiente. Por lo menos un aña y mey largo miyones di florin a wordo otorga, mientras cu e base legal no tabata existi. Esaki ta sumamente preocupante. Den temponan di crisis e riesgonan pa fraude y corupcion ta mas grandi. Den e caso di FASE tabata tin mas cu un ministerio envolvi den e otorgamento di e ayudo financiero. E ministerionan aki como tambe Parlamento mester ta den un estado di alerta hopi mas grandi pa e uzo cauteloso di fondonan publico, como tambe garantisa e principionan basico di bon gobernacion. Solamente asina por evita cu un situacion similar ripiti den futuro.
E version digital di e rapport di Algemene Rekenkamer ta disponibel aki: 20220504-Rapport-FASE-DEF
Persbericht Algemene Rekenkamer d.d. 5 mei 2022: publicatie rapport FASE-noodhulp
FASE-noodhulp laagdrempelig opgezet, maar diverse tekortkomingen geconstateerd
De Algemene Rekenkamer heeft haar rapport over de FASE-noodhulp gepubliceerd. De FASE-noodhulp is een uitkering aan burgers die inkomsten hebben verloren als gevolg van de coronacrisis. In 2020 is ruim Afl. 42,8 miljoen uitgekeerd aan FASE-noodhulp. Het onderzoek is een doelmatig- en doeltreffendheidsonderzoek naar het eerste half jaar dat FASE werd verstrekt, namelijk de periode maart tot en met augustus 2020. Onderzocht is of het Kabinet voldoende heeft gedaan om te zorgen dat de uitkering op een efficiënte wijze terecht kwam bij diegenen voor wie de uitkering was bedoeld. Met het onderzoek wil de Algemene Rekenkamer lessen trekken voor mogelijke toekomstige soortgelijke situaties.
Vertraging in publicatie
Het onderzoeksrapport FASE-noodhulp was eind november 2021 gereed en klaar voor publicatie. Helaas was het niet mogelijk het rapport eerder te publiceren wegens de onvoltalligheid van het College van de Algemene Rekenkamer. Het niet tijdig kunnen publiceren van haar onderzoeksrapport is een ernstige verstoring in het functioneren van de Algemene Rekenkamer en in de ondersteuning die zij de Staten in diens controlerende taak kan aanbieden. Per 13 april 2022 is het College voltallig en is het definitief rapport op 28 april 2022 vastgesteld.
Conclusies van het onderzoek
De Algemene Rekenkamer concludeert, voor wat de doeltreffendheid betreft, dat het Kabinet veel inspanningen heeft verricht om de FASE-noodhulp onder de aandacht te brengen van burgers. Ook het indienen van een aanvraag is laagdrempelig georganiseerd. Door ruimhartig en op een toegankelijke wijze FASE te verstrekken, is een belangrijke bijdrage geleverd aan het voorkomen van ernstige armoede.
De toekenning van FASE kent echter diverse tekortkomingen. Zo zijn er te weinig waarborgen dat gelijke gevallen gelijk worden behandeld. Zorgelijk is verder dat burgers, die FASE-aanvragen en de uitkering niet ontvangen, hier geen formeel bezwaar tegen kunnen maken. Dit is een inbreuk op de rechtszekerheid van burgers. Er zijn daarnaast onvoldoende waarborgen om misbruik tegen te gaan of om te zorgen dat burgers niet meer ontvangen dan aanvankelijk de bedoeling was. Hierdoor is in onvoldoende mate gewaarborgd dat publieke middelen zuinig worden uitgegeven.
FASE-noodhulp was een nieuwe uitkering, die heel snel is opgezet, onder niet gebruikelijke omstandigheden. In de eerste maanden werden diverse knelpunten zichtbaar, zoals een tekort aan regulering op de arbeidsmarkt. Dat FASE in het begin niet vlekkeloos is verlopen, is dan ook begrijpelijk. Onbegrijpelijk is het, dat de minister van Sociale Zaken en Arbeid (regeerperiode 2017-2021), tot op de dag van vandaag, geen wettelijk kader voor FASE heeft laten vaststellen, waardoor de wettelijke grondslag voor de toekenning hiervan aan de burger ontbreekt. Reeds daarom ontbreken de nodige handvaten voor de gelijke beoordeling van de aanvragen en voor het verstrekken van de nodige rechtszekerheid aan de burger. De Algemene Rekenkamer kwalificeert de FASE-uitkeringen wegens het ontbreken van het wettelijk kader, als onrechtmatig. De wet die de nooduitkering regelt zou idealiter vooraf, althans zo vroeg mogelijk in de crisisperiode, moeten zijn vastgesteld.
Aanbevelingen Algemene Rekenkamer
De Algemene Rekenkamer heeft een aantal aanbevelingen geformuleerd die gelden voor alle ministers. Zo wordt aanbevolen om te zorgen voor een uniforme wijze van gegevensregistratie, waarbij de noodzakelijke uitwisseling en afstemming van informatie tussen overheidsorganen tot de mogelijkheden behoort. Ook beveelt de Algemene Rekenkamer aan om rekening te houden met de inzet van voldoende menskracht vanuit verschillende expertises, om checks & balances van het begin af aan optimaal te hanteren gedurende een soortgelijk project. Het is belangrijk dat er een goede vastlegging bestaat zodat controle, weliswaar achteraf, zeker mogelijk is. Specifieke aanbevelingen die gericht zijn aan de minister belast met Sociale Zaken, waar van toepassing de minister belast met Arbeid en de minister belast met Financiën, richten zich op de vaststelling van het wettelijk kader voor FASE en om te voorkomen dat in toekomstige (nood)situaties een raamwerk voorzien van een duidelijk doel en voorwaarden, uitblijft. Ook wordt aanbevolen om gebruik te maken van de ruime hoeveelheid aan informatie die de crisis heeft opgeleverd en ervoor te zorgen dat maatregelen worden genomen om knelpunten op de arbeidsmarkt en de naleving van bestaande wet- en regelgeving aan te pakken. Het is belangrijk dat er een goede samenwerking tussen overheidsinstanties bestaat zodat er gericht en efficiënt kan worden opgetreden.
Reactie ministers
De minister die verantwoordelijk was voor de introductie en uitvoering van FASE heeft zijn bestuurlijke reactie gegeven op het rapport. De minister geeft voor belangrijke geconstateerde tekortkomingen steeds dezelfde redenen op: de noodhulp is tot stand gekomen onder hoge tijdsdruk, de overheid was niet voorbereid en het proces was dynamisch. De minister gaat niet in op de acties die hij op basis van de aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer zal ondernemen. Er worden ook geen toezeggingen gedaan over hoe het Land de benoemde knelpunten gaat verhelpen, zodat deze in de toekomst beter voorbereid is op een soortgelijke situatie.
Boodschap Algemene Rekenkamer
De Algemene Rekenkamer wenst het volgende mee te geven. Minimaal anderhalf jaar lang is sprake van een situatie waarin miljoenen florins zijn uitgekeerd, terwijl een wettelijke basis hiervoor ontbreekt. Dit is uiterst zorgelijk. Crisistijden brengen grotere risico’s met zich mee voor fouten, fraude en corruptie. In dit geval waren meerdere ministeries betrokken bij het uitkeren van FASE. Bij deze ministeries, en ook bij de Staten, is een veel hogere alertheid geboden voor de zorgvuldige besteding van publiek geld en het borgen van elementaire beginselen van behoorlijk bestuur. Alleen dan kan vermeden worden dat deze situatie zich in de toekomst herhaalt.
De digitale versie van het rapport van de Algemene Rekenkamer is hier beschikbaar 20220504-Rapport-FASE-DEF
