Algemene Rekenkamer a publica su rapport Auditing Implementation of Sustainable Development Goals for Strong and Resilient National Public Health System. Awe mainta a tuma lugar entrega di y un presentacion di e resultadonan na Parlamento. Den e rapport akiAlgemene Rekenkamer ta presenta e resultadonan di su investigacion riba e accionnandi gobierno pa haci e sistema di e cuido di salud di Aruba uno resiliente. E investigacion aki tarelaciona na e metanan di desaroyo sostenibel –Sustainable Development Goal (SDG) 3d. E obhetivo principal di e investigacion tabata pa investiga con gobierno a fortalece capacidad di e sistema di cuido di salud pa por pronostica, preveni y prepara pa e riesgonan di salud publico. Tambe a investiga si gobierno a haci uzo di e experiencianan adkiri durante e eventonan recien di salud publico.

A realisa e investigacion aki conhuntamente cu34 pais rond mundo bou di guia di International Organization of Supreme Audit Institutions(INTOSAI) Development Initiative (IDI). E investigacion a tuma luga durante e periodo di 25 october 2021 te cu 4 november 2022.

Cuadro di ley y maneho no ta ainda adecua

Algemene Rekenkamer ta conclui cu gobierno a tuma initiativanan y accionnan pa fortalececapacidad di e sistema di cuido di salud publico pa por pronostica, preveni y prepara pa e riesgonan di salud publico. Mester completa y implementa e iniciativanan tuma door di gobierno pa por garantisa un sistema di salud resiliente. Asina Aruba ta trahando den colaboracion cu e paisnan den Reino Hulandes pa fortalece e preparacion pa pandemia. Den cuadro di esaki ta actualisando e cuadro di ley y maneho pa facilita implementacion di e Ordenansa di Sanidad Internacional – International Health Regulations (IHR) 2005. Un ehempel di esaki ta,prepara e Ordenansa Nacional pa Salud Publico y desaroya maneho nobo pa atende cu e retonan actual di salud na Aruba. No a finalisa eOrdenansa Nacional pa Salud Publico ainda y e maneho nobo mester wordo elabora den plannan di accion specifico. E establecimento di e ordenansa nacional pa salud publico ta hopi importante pa facilita e formulacion y implementacion di maneho. Pa motibo cu e cuadro di maneho y ley ainda ta den proceso di actualisacion, e legislacion no ta coincidi completamente cu maneho y plannan, resultando den algun deficiencia entre e cuadro di maneho y ley. Door di esey Algemene Rekenkamer ta recomenda minister di Salud Publico pa percura pa finalisa e trayecto di ley y e plannan di accionmas lihe posibel, pa asina tambe implementa esakinan. Akinan Algemene Rekenkamer ta recomenda tambe, pa e minister envolvi tur stakeholdernan relevante den e proceso pa asina crea sosten y compromiso cerca nan pa por garantisa un implementacion mas eficiente y efectivo di e strategianan.

Inclusion di e mas vulnerabelnan

Derecho humano ta protegi na Aruba door di e legislacion y no ta diferencia, por ehempel entre ciudadanonan, pa por ricibi cuido di salud. Ciudadanonan cu necesidadnan specifico (vulnerabilidadnan) no ta exclui di cuido di salud. Algemene Rekenkamer ta constata sinembargo cu no tin un identificacion cla di e gruponan vulnerabel y nan necesidadnan. Algemene Rekenkamer ta constata ademas cu e documentacion di presupuesto tampoco ta mustra inclusion di e necesidadnan di esnan vulnerabel. Door di falta di un identificacion cla y documentacion Algemene Rekenkamer no por stipula si a tene cuenta cu e necesidadnan di esnan mas vulnerabel ora di crea strategianan,plannan y accionnan. Gobierno mester bin cu accionnan adicional pa por proteha esnan mas vulnerabel, specialmente den situacionnan di emergencia of crisis caminda vulnerabilidadnanta surgi of empeora. P’esey Algemene Rekenkamer ta recomenda minister di Salud Publico pa percura pa un identificacion cla di e grupo vulnerabel y cu maneho y plannan di emergencia inclui accionnan pa por atende debidamente cu e necesidadnan specifico di e gruponan vulnerabel of individuonan na riesgo. Asina por sigura cu ningun persona ta keda exclui (No one is left behind).  

E recursonan financiero pa riesgonan di salud publico no ta garantisa

E pandemia di Coronavirus disease 2019(COVID-19) a demostra un biaha mas cu e disponibilidad di e recursonan financiero ta keda un motibo di preocupacion. Gobierno a implementa un presupuesto di emergencia pa cubri e gastonan relaciona cu e pandemia di COVID-19. E motibo di esaki ta cu gobierno di Aruba no ta dispone di un fondo specifico destina pa atende cu e pandemia of riesgonan similar cu por afecta salud publico. Gobierno a ricibi ayudo di likides for di Hulanda den 2020 y 2021 pa por cubri e presupuesto adicional aki. Hulanda a duna e ayudo aki den forma di prestamo, cu a bini cu varios condicion mara na dje. Un di e condicionnan ta e reduccion structural di Afl. 60 miyon pa aña for di e presupuesto di Seguro General di Salud (AZV). E reduccion den e presupuesto di AZV lo por tin impacto riba e cobertura di salud y acceso na cuido di salud. P’esey, Algemene Rekenkamer ta haya cu ta crucial pa Gobierno garantisa e disponibilidad di e recursonan necesario pa por fortalece e capacidad di salud, pa asina por ta bon prepara pa cualkier calamidad den salud publico. Algemene Rekenkamer ta recomenda minister di Salud Publico y minister di Finansas pa adopta medidanan financiero cu ta garantisa seguridad di salud y cobertura universal di salud, manera acceso, calidad y un cuido di salud pagabel. Pa esaki, ta importante pa e minister di Salud Publico percura pa prioridad claro pa e obhetivonan di maneho relaciona cu e capacidad pa cu cuido di salud publico. E priorisacion mester ta basa riba e necesidadnan pa cu e capacidad den cuido di salud publico y e factibilidad financiero. Den otro palabra, mester sigura cu ta tene na cuenta e limitacionnan financiero na momento di desaroya un sistema di salud publico resiliente. Esaki no ta nifica cunecesariamente mester aumenta e inversionnan of bin cu recursonan financiero nobo, pero mirando e limitacionnan financiero di e pais en general, minister di Salud Publico y minster di Finansas mester cuminsa na explora opcionnan mas economico of redistribui e recursonan. Pa esaki, Algemene Rekenkamer ta conseha pa considera e posibilidad di desaroya un strategia financiero pa

fortalece e financiamiento di salud. Haci uzo akinan di e guia di World Health Organization’s(WHO): Developing a National Financing Strategy: a reference guide.

No ta evalua e capacidadnan periodicamente

Un aspecto importante pa garantisa resiliencia, ta pa periodicamente evalua e capacidad pa porpronostica, preveni y prepara pa e riesgonan di salud publico di un pais. Algemene Rekenkamer a constata cu gobierno no tin un sistema pa evalua esaki. E informacion cu ta sali for di e evaluacion ta fundamental pa por tuma decisionnan y asigna e recursonan. P’esey Algemene Rekenkamer ta recomenda pa percura pa e Departamento di Salud Publico (DVG) tin e capacidad necesario pa por realisa e evaluacionnan aki periodicamente. Pa esaki ta importante pa percura pa tin un strategia efectivo pa por determina, monitoria, evalua y raporta riba e faltanan cu a constata of riesgonan den capacidad. Tin algun aspecto di capacidad di e sistema di salud publico cu ta evalua durante entrenamentonan di calamidad, esaki ta encera en particular e proceso pa asistencia medico cual ta parti di e plan di calamidad. E entrenamento di calamidad ta ser coordina pa Departamento di Calamidad (BRA). Gobierno no tin un mecanismo estableci pa sigura cu ta atende debidamente e deficiencianan constata durante di e evaluacionnan aki. E recomendacion ta pa percura pa crea un sistema pa atende cu e deficiencianan identifica na un manera eficiente y efectivo. Na momento di tuma medida riba e deficiencianan constata, minister di Salud Publico mester tene cuenta cu e aspecto di integracion di e gruponan vulnerabel. Mester inclui tambe e proceduranan pa envolve tur stakeholdernan concerni, monitoria e accionnan tuma pa soluciona e deficiencianan y garantisa coherencia di e accionnan aki cu e maneho di gobierno. Tambe inclui procedura pa comparti e informacion riba e deficiencianan constata, cu e partnernan (internacional).

Mirando e importancia di tin un sistema di salud publico resiliente cu ta garantisa seguridad den cuido y cuido di salud universal, Algemene Rekenkamer ta acentua e importancia pa completa y implementa e iniciativanan y plannan cu ya caba a cuminsa. Mester considera na tur momento e capacidad, tanto di personal como e limitenan financiero di e pais, envolve e stakeholdernan relevante y tene na cuenta e necesidadnan di esnan mas vulnerabel. Algemene Rekenkamer ta spera cu e investigacion aki lo asisti gobierno pa tuma e medidanan adecua pa por garantisa e progreso y continuacion di e desaroyonan cu ya caba a cuminsa, pa fortalece e sistema di salud publico.Algemene Rekenkamer ta gradici tur esnan cu a duna nan cooperacion y contribucion valioso na e investigacion aki.

Onderzoeksrapport Strong and Resilient National Public Health System

Versterking van de gezondheidszorg

Oranjestad – 14 maart 2023

De Algemene Rekenkamer heeft haar rapport Auditing Implementation of SustainableDevelopment Goals for Strong and Resilient National Public Health System gepubliceerd.Hedenochtend vond plaats de aanbieding en een presentatie van de resultaten aan de Staten. In dit rapport presenteert de Algemene Rekenkamer de bevindingen van haar onderzoek naar de maatregelen van de overheid om het nationale gezondheidszorgsysteem van Aruba veerkrachtiger te maken. Dit onderzoek is gekoppeld aan de duurzame ontwikkelingsdoelen Sustainable Development Goals (SDG) 3d.

Het hoofddoel van het onderzoek was om te beoordelen in welke mate de overheid acties heeft ondernomen om de capaciteit van het gezondheidszorgsysteem te versterken om risico’s voor de volksgezondheid te voorspellen, te voorkomen en erop voorbereid te zijn. Hierbij is ook onderzocht hoe de overheid voortbouwde en lering heeft getrokken uit recente gebeurtenissen op het gebied van volksgezondheid.

Dit onderzoek werd uitgevoerd als een coöperatieve audit met deelname van 34 landen wereld breed, onder begeleiding van het International Organization of Supreme Audit Institutions (INTOSAI) Development Initiative(IDI). Het onderzoek vond plaats in de periode van 25 oktober 2021 tot en met 4 november 2022.

Wettelijk– en beleidskader nog niet adequaat

De Algemene Rekenkamer concludeert dat de overheid initiatieven en maatregelen heeft genomen om de capaciteit van het gezondheidszorgsysteem te versterken om risico’s voor de volksgezondheid te voorspellen, te voorkomen en erop voorbereid te zijn. Deze initiatieven van de overheid moeten echter nog worden afgerond en geïmplementeerd om de veerkracht van het gezondheidszorgsysteem daadwerkelijk te kunnen garanderen. Zo werkt Aruba, in samenwerking met de landen in het Koninkrijk der Nederlanden, aan het versterken van de pandemische paraatheid. In het kader hiervan wordt thans het wettelijk en beleidskader bijgewerkt om de implementatie van de International Health Regulations (IHR) 2005 te realiseren. Een voorbeeld hiervan is het concipiëren van de Landsverordening Publieke Gezondheid en de ontwikkeling van nieuw beleid om de huidige gezondheidsuitdagingen op Aruba aan te pakken. De Landsverordening Publieke Gezondheid is nog niet afgerond en nieuw beleid moet nader worden uitgewerkt in actieplannen. De vaststelling van bovengenoemdelandsverordening is zeer belangrijk voor het bevorderen van de beleidsontwikkeling en –implementatie. Omdat het beleid en wettelijk kader nog steeds worden geactualiseerd, is er nog geen volledige afstemming van beleid en actieplannen met de regelgeving, wat leidt tot discrepanties tussen beleid en wettelijk kader. Vandaar dat de Algemene Rekenkamer de minister van Volksgezondheid aanbeveelt om ervoor te zorgen dat het wettelijk

traject en de actie plannen zo spoedig mogelijk worden afgerond, zodat deze ook geïmplementeerd kunnen worden. Hierbij beveelt de Algemene Rekenkamer ook aan, om alle relevante betrokkenen

te betrekken in deze processen zodat er draagvlak en bereidheid ontstaat bij henwaardoor een efficiënt en effectief implementatie van strategieën wordt gegarandeerd.

Inclusie van de meest kwetsbaren

De mensenrechten in Aruba worden beschermd door de wetgeving en er wordt bijvoorbeeld geen onderscheid gemaakt tussen burgers die gezondheidszorg ontvangen. Burgers met specifieke behoeften (kwetsbaarheden) zijn dus niet uitgesloten van de gezondheidszorg. De Algemene Rekenkamer constateert echter dat er geen duidelijke aanduiding bestaat van de kwetsbare groepen en hun specifieke behoeften. De Algemene Rekenkamer constateert bovendien dat begrotingsdocumentatie de integratie van de behoeften van de kwetsbaren ook niet staven. Door het ontbreken van een duidelijke aanduiding en documentatie kan de Algemene Rekenkamer niet vaststellen in hoeverre rekening is gehouden met de behoeften van de meest kwetsbaren bij het ontwikkelen van strategieën en andere actieplannen en maatregelen. De overheid dient extra maatregelen te nemen om de meest kwetsbaren te beschermen vooral in noodsituaties of crises waar kwetsbaarheden ontstaan of kunnen verergeren. Daarom beveelt de Algemene Rekenkamer de minister van Volksgezondheid aan om ervoor te zorgen voor een duidelijke aanduiding van de kwetsbare groepen en dat beleid en noodplannen, acties omvatten om tegemoet te komen aan de specifieke behoeften van kwetsbare groepen of risicovolle individuen. Zo wordt ervoor gezorgddat niemand wordt uitgesloten (no one is leftbehind).

Financiële middelen voor volksgezondheid risico’s zijn niet gegarandeerd

De Coronavirus disease 2019 (COVID-19) pandemie heeft nogmaals bewezen dat de beschikbaarheid van benodigde financiële middelen een punt van zorg blijft. Aruba heeft geen speciale fonds voor de financiering van maatregelen of noodhulp in geval van pandemie of andere rampen. Omdat het Land over geen speciale paraatheidsfonds beschikt, heeft de overheid een noodbegroting geïmplementeerd om de COVID-19 gerelateerde uitgaven te bekostigen. Om dit extra budget te financieren heeft de overheid in 2020 en 2021 liquiditeitssteun van Nederland ontvangen. Dezeliquiditeitssteun is verleend in de vorm van leningen met verschillende voorwaarden. Een van de voorwaarden is de jaarlijkse structurele verlaging van Afl. 60 miljoen binnen de begroting van de Algemene Ziektekosten Verzekering (AZV). De verlaging op het budget van de AZV kan gevolgen hebben voor de algemene dekkingvan en toegang tot de gezondheidszorg. Daarom vindt de Algemene Rekenkamer dat het vancruciaal belang is dat de overheid debeschikbaarheid van de middelen die nodig zijn om de capaciteit van de gezondheidszorg te versterken om goed voorbereid te zijn op elke ramp in de volksgezondheid, ook waarborgt. De Algemene Rekenkamer beveelt daarom de minister van Volksgezondheid en de minister van Financiën aan om financiële maatregelen te treffen om gezondheidszekerheid en universele gezondheidszorg te waarborgen. Hiervoor is het van belang dat de minister van Volksgezondheid voor een duidelijke prioritering zorgt

van beleidsdoelstellingen met betrekking tot het versterken van de capaciteit binnen de volksgezondheid. De prioritering moet gebaseerd zijn op de capaciteitsbehoeften binnen de volksgezondheid en de financiële haalbaarheid. Met andere woorden, zorg dat bij het opbouwen van een gezonde veerkracht rekening wordtgehouden met de nationale financiële beperkingen. Er dient namelijk niet noodzakelijkerwijs meer te worden geïnvesteerd of nieuwe financiële middelen aangetrokken, maar gezien de financiële beperkingen van het land in het algemeen moeten de minister van Volksgezondheid en de minister van Financiën eerst kosteneffectieve opties onderzoeken of de middelen herverdelen. Hierbij beveelt de Algemene Rekenkamer aan om een strategie voor de financiering van de gezondheidszorg te overwegen, gebaseerd op de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), zoals de gids: Developing a National Financing Strategy: a reference guide.

Er wordt geen periodieke evaluatie van capaciteiten uitgevoerd

Een belangrijk aspect om veerkracht te garanderen, is het periodiek evalueren van de capaciteit van het Land om risico’s voor de volksgezondheid te voorspellen, te voorkomen en erop voorbereid te zijn. De Algemene Rekenkamer heeft geconstateerd dat de overheidniet over een systeem beschikt voor deze evaluatie. De informatie die een evaluatie oplevert is essentieel voor de besluitvorming, de prioritering van acties en de verdeling van de middelen. De Algemene Rekenkamer beveelt daarom aan om de Directie Volksgezondheid (DVG) van de benodigde capaciteiten te voorzien zodat zij periodieke evaluaties kan uitvoeren. Hiervoor beveelt de Algemene Rekenkamer ook aan om een strategie te ontwikkelen voor de monitoring, evaluatie en rapportering van de geconstateerde tekortkomingen of risico’s in de capaciteit.

Sommige aspecten van de capaciteit van het gezondheidszorgsysteem worden wel beoordeeld tijdens calamiteitstrainingen. Dit betreft met name de medische hulpverlening die een specifiek proces in het Calamiteitenplan is. De calamiteitstrainingen worden door het Bureau Rampenbestrijding Aruba (BRA) gecoördineerd. De overheid beschikt niet over een mechanisme om ervoor te zorgen dat de geïdentificeerde tekortkomingen tijdens deze trainingen worden gecommuniceerd en effectief aangepakt. De aanbeveling hierop is om voor een systeem te zorgen voor het efficiënt en effectief aanpakken van de geïdentificeerde tekortkomingen. Bij het nemen van maatregelen ter opheffing van de tekortkomingen, dient de minister van Volksgezondheid rekening te houden met het aspect van integratie van kwetsbare groepen. Het is aan te bevelen om in procedures te voorzien voor het betrekken van alle belanghebbenden, het monitoren van de acties die worden ondernomen om de tekortkomingen aan te pakken, het verzekeren van samenhang van deze acties met het overheidsbeleid en voor het communiceren over de tekortkomingen met (internationale) partners.

Gezien het belang van een veerkrachtig gezondheidszorgsysteem voor het waarborgen van de gezondheidszekerheid en de universele gezondheidszorg benadrukt de Algemene Rekenkamer het belang van het voltooien en implementeren van de reeds in gang gezette initiatieven en plannen. Er dient te allen tijde rekening te worden gehouden met de financiële beperkingen, de beschikbaarheid

van menselijke capaciteit, alle relevante belanghebbenden en de behoeften van de kwetsbare individuen. De Algemene Rekenkamerhoopt met dit onderzoek een bijdrage te leverenbij het nemen

van passende maatregelen om vooruitgang en voortzetting van de reeds geïnitieerde ontwikkelingen door de overheid te verzekeren teneinde het gezondheidszorgsysteem te versterken. De Algemene

Rekenkamer wenst alle betrokkenen, die aan dit onderzoek hebben meegewerkt, te bedanken voor hun waardevolle deelname.